Nieuwe roetmeting APK? 10 tips voor de garagehouder!

 

Vanaf 1 januari 2023 moeten in Nederland alle diesels met een af-fabriek roetfilter bij de APK een nieuwe roetmeting ondergaan, ook wel de "deeltjestest" genoemd. (België is daar in juli 2022 reeds mee begonnen)

Een aantal diesels (schattingen lopen uiteen van 10-20%) zullen deze nieuwe roettest niet goed doorkomen. Met name de diesels met met een beschadigd of verwijderd roetfilter zullen voor grote kosten komen te staan.

Maar ook voor onze garagehouders is het een uitdaging. Want hoe weet je nu zeker dat de afkeur het gevolg is van een probleem met het roetfilter en geen andere oorzaak heeft? Je zou de klant maar adviseren om een duur nieuw roetfilter te laten monteren en dat de auto alsnog wordt afgekeurd?

In dit artikel gaan we dieper in op de vragen die er zijn rondom de deeltjestest en sluiten we af met enkele praktische tips voor de garagehouder.

Onderstaand de onderwerpen die we gaan behandelen:

• Milieu aspect steeds belangrijker bij de keuring
• De deeltjestest uitgelegd
• Hoe werkt een deeltjesteller
• Wat kost een deeltjesteller
• Wat zegt de regelgeving over de deeltjestest
• Wat zijn de meest voorkomende oorzaken van een afkeur
• 10 tips voor de garagehouder (om resultaten te verbeteren)

Milieu aspect steeds belangrijker bij de keuring

Introductie APK
In de jaren ‘80 is er in Europa en dus ook in Nederland een Algemene Periodieke Keuring van auto’s geïntroduceerd, de APK.

Deze APK heeft zich steeds verder ontwikkeld. In eerste instantie lag de nadruk op de verkeersveiligheid, maar in de jaren daarna kreeg ook het milieuaspect een steeds meer prominente rol.

Milieu eisen onderdeel van de APK
Op 1 januari 1997 werd begonnen met de verplichte roetmeting voor diesel auto’s. Dit was destijds niet geheel onomstreden. De roetmeting werd namelijk gedaan met een roetmeter waarbij de uitstoot van roetdeeltjes werden gemeten door de auto’s gedurende een aantal seconden plankgas te laten draaien. 

Tegenwoordig is deze wijze van roetmeten wat minder problematisch aangezien de kwaliteit van de huidige motoren sterk is verbeterd en er vanaf 2012 ook een OBD test kan volstaan. Daarbij wordt met geschikte uitlees apparatuur gekeken of de ECU storingsvrij is en als dat het geval is hoeft er geen fysieke test, dus geen plankgas test meer te worden gedaan om de roetdeeltjes te meten. 

Van roetmeting naar deeltjestest 
Autofabrikanten zijn sinds 2009 verplicht om hun dieselvoertuigen uit te rusten met een roetfilter. Een aantal fabrikanten waren daar al in een eerder stadium mee gestart, maar de verplichting werd pas in 2009 in de wet opgenomen. Deze verplichting werd ingesteld om de roetuitstoot verder in te dammen. 

De controle op een goede werking is met de huidige roettest methode echter niet goed mogelijk. Zo kan een defect of verwijderd roetfilter niet tot afkeur leiden bij de jaarlijkse APK en om daar meer grip op te krijgen is er nu dus de deeltjestest methode ontwikkeld welke vanaf 1 januari 2023 in Nederland verplicht wordt tijdens de APK.

De deeltjestest uitgelegd

In tegenstelling tot de oude roettest waarbij er plankgas werd gemeten is de deeltjestest een stuk klantvriendelijker en ook veel sneller uit te voeren. Dit omdat het bij stationair toerental wordt uitgevoerd en er geen olietemperatuur of toerental bereik hoeft te worden ingevoerd.

De test wordt uitgevoerd bij stationair toerental en als de deeltjestester klaar is voor gebruik is het een kwestie van de meetsonde in de uitlaat steken, op start drukken en na 30 seconden de gemiddelde deeltjesconcentratie aflezen.

De auto wordt goedgekeurd als de gemiddelde deeltjesconcentratie minder bedraagt dan 1 Miljoen deeltjes per cm³. Voor de juiste beeldvorming is het van belang te weten dat er bij een goed werkend roetfilter geen hogere uitstoot wordt gemeten dan 5 Duizend deeltjes per cm³. Dus een miljoen als grenswaarde is heel ruim genomen. 

 

Hoe werkt een deeltjesteller?

Er zijn 2 soorten deeltjestellers die goedgekeurd zijn om te gebruiken voor de APK. Het verschil zit hem in de gebruikte techniek. De ene gebruikt de CPC techniek en een andere, nieuwere, techniek wordt de DC techniek genoemd. We leggen hieronder het verschil uit.

CPC techniek
CPC staat voor Condensation Particle Counter. Deze techniek wordt al jaren in andere branches gebruikt en is vrij prijzig. Speciaal voor de APK is deze iets aangepast zodat hij betaalbaar is geworden.

Het principe bestaat uit een lasermeting, waarbij de deeltjes elk apart worden geteld. Om dit voor elkaar te krijgen wordt er een soort alcohol in het uitlaatgas mengmonster gespoten waardoor de laser de deeltjes kan detecteren. Zonder deze alcohol zijn de deeltjes niet zichtbaar voor de laser.

DC techniek
DC staat voor Diffusion Charge. Met deze techniek worden de deeltjes elektrisch opgeladen en verderop in de meetkamer wordt deze lading gemeten en via een berekening terug herleid naar een aantal deeltjes. 

Wat kost een deeltjesteller?

De deeltjestellers met CPC techniek zijn prijziger dan die met de DC techniek. Exacte prijzen zijn hier niet te geven, maar gemiddeld zal er een bedrag van 3500 tot 7000 euro neergeteld moeten worden.

 

Wat zegt de regelgeving over de deeltjestest

Als we naar de regelgeving kijken lezen we het volgende:

Hoofdlijnen van de regeling

• Met ingang van 1 januari 2020 moeten alle dieselauto’s voldoen aan strengere emissie eisen die alleen te behalen zijn met een goed functionerend roetfilter. 

• Vanaf 1 januari 2023 wordt dit middels een deeltjestester tijdens de APK gecontroleerd. Hierbij geldt een norm van 1.000.000 deeltjes per kubieke centimeter. Deze 1.000.000 deeltjes per kubieke centimeter betekent dat circa 20% van de deeltjes wordt doorgelaten. 

• APK-bedrijven die keuringen uitvoeren aan dieselauto’s met roetfilter moeten vanaf 1 januari 2023 over de benodigde APK-deeltjesteller beschikken. Zonder deeltjesteller is een APK-erkenninghouder niet bevoegd om keuringen uit te voeren aan dieselauto’s met een af-fabriek gemonteerd roetfilter. APK-erkenninghouders hebben echter de vrije keuze om een deeltjesteller aan te schaffen.

• Indien het APK bedrijf niet in het bezit is van een goedgekeurde deeltjestester en het voertuig toch wenst af te melden, zal dit worden geblokkeerd. 

• Er is voor eigenaren van personen dieselauto’s tot en met het bouwjaar 2016 en voor eigenaren van bedrijfs dieselauto's tot en met het bouwjaar 2011 de mogelijkheid om een defect of verwijderd roetfilter eventueel te laten zitten, maar dan moet dit gemeld worden aan de RDW. Een dieselauto waarvan het roetfilter bij de RDW is afgemeld, staat vervolgens geregistreerd als een dieselauto zonder roetfilter. De eigenaar betaalt dan wel extra motorrijtuigen belasting in de vorm van de zogenaamde fijnstof heffing. 

• Let op! Er zijn enkele bedrijfsauto's waarvan het roetfilter kan worden uitgeschreven tot en met bouwjaar 2013. Dit betreft auto's die worden aangemerkt als vrachtwagen en de roetuitstoot wordt vermeld in g/kwh. Om dat te checken kun je bij de RDW Kentekencheck zien dat de uitstoot in g/kwh wordt aangegeven ipv g/km. Zie onderstaande afbeelding. (Hierin staat weliswaar geen g/kwh, maar 0 gram per km)

• Het verschil in bouwjaren tussen personen en bedrijfsauto's om roetfilters af te melden en daarmee mogelijk dure reparaties te voorkomen is omdat kosten voor reparatie van roetfilters vooral spelen in relatie tot particuliere voertuigeigenaren. 

Maar de verantwoordelijkheid ligt altijd bij de eigenaar zelf.  Alleen die kan een roetfilter laten uitschrijven. Geef dus altijd het advies aan je klant om dat zelf te checken want er zijn uitzobderingen mogelijk!

Zo heeft de eigenaar van deze Amarok het voor elkaar gekregen om hem uit te laten schrijven hoewel; de auto van 2013 was en er bij de kentekencheck sprake was van uitstoot in g/km..

Bij dit voorbeeld kan het roetfilter uitgeschreven worden tot en met bouwjaar 2013 (in dit geval een VW Amarok)

Wat zijn de meest voorkomende oorzaken van afkeur  

Uiteraard gaat de eerste verdenking naar een verwijderd of defect roetfilter. Zo zal een roetfilter gedurende de levensduur van de auto afnemen in effectiviteit. Er kunnen namelijk kleine scheurtjes in het filter komen en daarmee zullen er ook meer deeltjes naar buiten kunnen treden, met name als de motor niet 100% functioneert kan dit snel leiden tot afkeur.

Onderstaand hebben we de meest voorkomende oorzaken van afkeur even op een rijtje gezet en kort toegelicht:

• Een verwijderd roetfilter.

• Een (ernstig) defect roetfilter.

• Een regeneratie vlak voor de deeltjestest.
Als er een regeneratie wordt uitgevoerd kan dat een negatief effect hebben. Dit vanwege het feit dat een roetfilter met kleine scheurtjes in het filtergedeelte meer deeltjes tegenhoudt als het vol roet zit. De roet gaat in de scheurtjes zitten en dicht deze af. Een regeneratie verbrandt het roet en opent daarmee de scheurtjes.

• Een EGR Klep die (nog gedeeltelijk) open blijft staan.
De uitlaatgassen die via de EGR Klep gaan verlagen namelijk de luchttoevoer en verhogen daarmee de roetvorming. Daarom is het belangrijk dat de EGR Klep gesloten is. Soms is dit een kwestie van een tijdje stationair laten lopen voor er met de test wordt aangevangen, soms zit de klep gewoon vast door vervuiling.

• Vervuilde injectoren.
Als een injector niet goed vernevelt zal de verbranding ook niet  optimaal zijn en dan heb je ook meer roetvorming. Een injector reiniger kan dan soms helpen om de deeltjes uitstoot te verlagen.

• Versleten turbo.
Als een turbo versleten is of zwaar draait kan het onvoldoende lucht inblazen en te weinig lucht betekent weer roetvorming.

• Inlaattraject vol aangekoekt vuil (kool aanslag).
Als het inlaatkanaal vol kool zit wordt de luchttoevoer gedeeltelijk geblokkeerd met wederom extra roetvorming.

• Auto (slecht) getuned
  Als de auto (slecht) getuned is waarbij er meer vermogen is gecreëerd door extra brandstof in te spuiten kan er zoveel roet ontstaan dat de  deeltestester zelfs in storing gaat. 

 

Tips voor de garagehouder

Hierbij 10 tips voor de garagehouder om de klant te helpen om de deeltjesteller van de apk te omzeilen of om een beter resultaat te halen op de test.

Tip 1. Een goed roetfilter geeft een uitstoot van maximaal 5.000 deeltjes. Met deze kennis kun je bij een auto die wordt afgekeurd met bv 2.000.000 deeltjes voorzichtig concluderen dat het roetfilter beschadigd is of misschien zelfs verwijderd.

Maar om zeker te weten dat het niet aan de conditie van de motor ligt kun je de deeltjes test uitvoeren vóór het roetfilter. 

Dat kun je doen door het slangetje van de verschildruksensor los te koppelen en de uitlaatgassen in een fles te laten blazen waarbij je de sonde van de deeltjestester erbij in doet. De deeltjes die gemeten worden zullen bij een goed functionerende motor rond de 2-3 miljoen deeltjes liggen. Als dat het geval is, weet je dat er bijna niets anders op zit dan een nieuw (of gebruikt) roetfilter te monteren.

Meet je daar echter meer dan 5 miljoen deeltjes dan zou het nog wel eens aan de motor kunnen liggen en is er wellicht nog wat aan te doen.

Tip 2. De auto moet goed warm zijn want een koude motor heeft meer roetuitstoot.

Tip 3. De EGR Klep kan open staan. Dat geeft een hoge uitstoot van deeltjes. Bij sommige auto’s sluit de EGR Klep vrijwel direct bij stationair draaien, maar er zijn voorbeelden van merken die soms meer dan 5 minuten stationair moeten draaien voordat de klep helemaal dicht is. Advies is dan ook om een dergelijke auto - bij afkeur - een tijdlang stationair te laten lopen en dan nog eens te testen. 

Tip 4. De Egr Klep kan ook open blijven staan door vervuiling. Dit is vaak met uitlees apparatuur te checken middels het uitlezen van de data.

Tip 5. Als de auto al een hele tijd rondrijdt met een EGR Klep die open is blijven staan dan heb je naar alle waarschijnlijkheid ook een vervuild inlaattraject. Als dat het geval is heb je ook kans op verhoogde roetuitstoot.

Tip 6. Als de injectoren vervuild of versleten zijn geeft dit een slechte verbranding met als gevolg ook een verhoogde roetuitstoot. Dan is een injector reiniger wellicht nog een optie.

Tip 7. En dan kan er nog een probleem zijn met de turbo, een slechte werking (vacuumlek of sensor probleem), maar ook olielekkage die via de intercooler in het inlaattraject terechtkomt en mee verbrandt.

Tip 8. Je kan de auto laten lopen op HVO diesel. Dit verbrandt schoner en hiermee kan je hem soms ook door de keuring krijgen

Tip 9. En tot slot een eye opener wellicht. Een roetfilter dat vol zit met roet geeft een positief resultaat bij de roetmeting. Het vele opgeslagen roet in het filter zorgt namelijk voor een nog betere filtering. Gevolg hiervan is dat een recente regeneratie (al dan niet geforceerd) een verhoging geeft van de roetdeeltjes. Dus regenereer en/of reinig nooit een roetfilter vlak voor een APK!  

Tip 10. Heb je na dit alles gecheckt te hebben nog steeds twijfels om een nieuw roetfilter te monteren? Koop dan een nieuw roetfilter (maakt niet uit van welk merk) en sluit die met behulp van een slang aan op de achterdemper en doe de deeltjestest ná dit nieuwe filter. Als hij dan bijna geen deeltjes telt weet je zeker dat je het filter bij deze auto met een gerust hart kan vervangen en hij daarna door de test komt! 

Dit roetfilter leg je daarna gewoon in je magazijn en gebruik je als een stukje gereedschap.

Geschreven door: Siem Bijman, Problemcar.nl.

 

Dankwoord
In dit artikel is dankbaar gebruik gemaakt van de kennis en informatie van Gerrit Kadijk, die als onderzoeker en projectleider van TNO nauw betrokken was bij de ontwikkeling van de deeltjestest.

Gerrit heeft hier een heel interessant boek over geschreven “Roet in beeld” waarin alles wat je moet weten over de nieuwe deeltjestest staat beschreven. Een must have voor elke monteur die hier in de praktijk mee te maken heeft. Zijn boek is te bestellen via zijn website www.deeltjestest.nl