Vanaf 1 januari 2023 moeten in Nederland alle diesels met een af-fabriek roetfilter bij de APK een nieuwe roetmeting ondergaan, ook wel de "deeltjestest" genoemd. (België is daar in juli 2022 reeds mee begonnen)
Een aantal diesels (schattingen lopen uiteen van 10-20%) zullen deze nieuwe roettest niet goed doorkomen. Met name de diesels met met een beschadigd of verwijderd roetfilter zullen voor grote kosten komen te staan.
Maar ook voor onze garagehouders is het een uitdaging. Want hoe weet je nu zeker dat de afkeur het gevolg is van een probleem met het roetfilter en geen andere oorzaak heeft? Je zou de klant maar adviseren om een duur nieuw roetfilter te laten monteren en dat de auto alsnog wordt afgekeurd?
In dit artikel gaan we dieper in op de vragen die er zijn rondom de deeltjestest en sluiten we af met enkele praktische tips voor de garagehouder.
Onderstaand de onderwerpen die we gaan behandelen:
Introductie APK
In de jaren ‘80 is er in Europa en dus ook in Nederland een Algemene Periodieke Keuring van auto’s geïntroduceerd, de APK.
Deze APK heeft zich steeds verder ontwikkeld. In eerste instantie lag de nadruk op de verkeersveiligheid, maar in de jaren daarna kreeg ook het milieuaspect een steeds meer prominente rol.
Milieu eisen onderdeel van de APK
Op 1 januari 1997 werd begonnen met de verplichte roetmeting voor diesel auto’s. Dit was destijds niet geheel onomstreden. De roetmeting werd namelijk gedaan met een roetmeter waarbij de uitstoot van roetdeeltjes werden gemeten door de auto’s gedurende een aantal seconden plankgas te laten draaien.
Tegenwoordig is deze wijze van roetmeten wat minder problematisch aangezien de kwaliteit van de huidige motoren sterk is verbeterd en er vanaf 2012 ook een OBD test kan volstaan. Daarbij wordt met geschikte uitlees apparatuur gekeken of de ECU storingsvrij is en als dat het geval is hoeft er geen fysieke test, dus geen plankgas test meer te worden gedaan om de roetdeeltjes te meten.
Van roetmeting naar deeltjestest
Autofabrikanten zijn sinds 2009 verplicht om hun dieselvoertuigen uit te rusten met een roetfilter. Een aantal fabrikanten waren daar al in een eerder stadium mee gestart, maar de verplichting werd pas in 2009 in de wet opgenomen. Deze verplichting werd ingesteld om de roetuitstoot verder in te dammen.
De controle op een goede werking is met de huidige roettest methode echter niet goed mogelijk. Zo kan een defect of verwijderd roetfilter niet tot afkeur leiden bij de jaarlijkse APK en om daar meer grip op te krijgen is er nu dus de deeltjestest methode ontwikkeld welke vanaf 1 januari 2023 in Nederland verplicht wordt tijdens de APK.
In tegenstelling tot de oude roettest waarbij er plankgas werd gemeten is de deeltjestest een stuk klantvriendelijker en ook veel sneller uit te voeren. Dit omdat het bij stationair toerental wordt uitgevoerd en er geen olietemperatuur of toerental bereik hoeft te worden ingevoerd.
De test wordt uitgevoerd bij stationair toerental en als de deeltjestester klaar is voor gebruik is het een kwestie van de meetsonde in de uitlaat steken, op start drukken en na 30 seconden de gemiddelde deeltjesconcentratie aflezen.
De auto wordt goedgekeurd als de gemiddelde deeltjesconcentratie minder bedraagt dan 1 Miljoen deeltjes per cm³. Voor de juiste beeldvorming is het van belang te weten dat er bij een goed werkend roetfilter geen hogere uitstoot wordt gemeten dan 5 Duizend deeltjes per cm³. Dus een miljoen als grenswaarde is heel ruim genomen.
Er zijn 2 soorten deeltjestellers die goedgekeurd zijn om te gebruiken voor de APK. Het verschil zit hem in de gebruikte techniek. De ene gebruikt de CPC techniek en een andere, nieuwere, techniek wordt de DC techniek genoemd. We leggen hieronder het verschil uit.
CPC techniek
CPC staat voor Condensation Particle Counter. Deze techniek wordt al jaren in andere branches gebruikt en is vrij prijzig. Speciaal voor de APK is deze iets aangepast zodat hij betaalbaar is geworden.
Het principe bestaat uit een lasermeting, waarbij de deeltjes elk apart worden geteld. Om dit voor elkaar te krijgen wordt er een soort alcohol in het uitlaatgas mengmonster gespoten waardoor de laser de deeltjes kan detecteren. Zonder deze alcohol zijn de deeltjes niet zichtbaar voor de laser.
DC techniek
DC staat voor Diffusion Charge. Met deze techniek worden de deeltjes elektrisch opgeladen en verderop in de meetkamer wordt deze lading gemeten en via een berekening terug herleid naar een aantal deeltjes.
De deeltjestellers met CPC techniek zijn prijziger dan die met de DC techniek. Exacte prijzen zijn hier niet te geven, maar gemiddeld zal er een bedrag van 3500 tot 7000 euro neergeteld moeten worden.
Als we naar de regelgeving kijken lezen we het volgende:
Hoofdlijnen van de regeling
Maar de verantwoordelijkheid ligt altijd bij de eigenaar zelf. Alleen die kan een roetfilter laten uitschrijven. Geef dus altijd het advies aan je klant om dat zelf te checken want er zijn uitzobderingen mogelijk!
Zo heeft de eigenaar van deze Amarok het voor elkaar gekregen om hem uit te laten schrijven hoewel; de auto van 2013 was en er bij de kentekencheck sprake was van uitstoot in g/km..
Bij dit voorbeeld kan het roetfilter uitgeschreven worden tot en met bouwjaar 2013 (in dit geval een VW Amarok)
Uiteraard gaat de eerste verdenking naar een verwijderd of defect roetfilter. Zo zal een roetfilter gedurende de levensduur van de auto afnemen in effectiviteit. Er kunnen namelijk kleine scheurtjes in het filter komen en daarmee zullen er ook meer deeltjes naar buiten kunnen treden, met name als de motor niet 100% functioneert kan dit snel leiden tot afkeur.
Onderstaand hebben we de meest voorkomende oorzaken van afkeur even op een rijtje gezet en kort toegelicht:
Hierbij 10 tips voor de garagehouder om de klant te helpen om de deeltjesteller van de apk te omzeilen of om een beter resultaat te halen op de test.
Tip 1. Een goed roetfilter geeft een uitstoot van maximaal 5.000 deeltjes. Met deze kennis kun je bij een auto die wordt afgekeurd met bv 2.000.000 deeltjes voorzichtig concluderen dat het roetfilter beschadigd is of misschien zelfs verwijderd.
Maar om zeker te weten dat het niet aan de conditie van de motor ligt kun je de deeltjes test uitvoeren vóór het roetfilter.
Dat kun je doen door het slangetje van de verschildruksensor los te koppelen en de uitlaatgassen in een fles te laten blazen waarbij je de sonde van de deeltjestester erbij in doet. De deeltjes die gemeten worden zullen bij een goed functionerende motor rond de 2-3 miljoen deeltjes liggen. Als dat het geval is, weet je dat er bijna niets anders op zit dan een nieuw (of gebruikt) roetfilter te monteren.
Meet je daar echter meer dan 5 miljoen deeltjes dan zou het nog wel eens aan de motor kunnen liggen en is er wellicht nog wat aan te doen.
Tip 2. De auto moet goed warm zijn want een koude motor heeft meer roetuitstoot.
Tip 3. De EGR Klep kan open staan. Dat geeft een hoge uitstoot van deeltjes. Bij sommige auto’s sluit de EGR Klep vrijwel direct bij stationair draaien, maar er zijn voorbeelden van merken die soms meer dan 5 minuten stationair moeten draaien voordat de klep helemaal dicht is. Advies is dan ook om een dergelijke auto - bij afkeur - een tijdlang stationair te laten lopen en dan nog eens te testen.
Tip 4. De Egr Klep kan ook open blijven staan door vervuiling. Dit is vaak met uitlees apparatuur te checken middels het uitlezen van de data.
Tip 5. Als de auto al een hele tijd rondrijdt met een EGR Klep die open is blijven staan dan heb je naar alle waarschijnlijkheid ook een vervuild inlaattraject. Als dat het geval is heb je ook kans op verhoogde roetuitstoot.
Tip 6. Als de injectoren vervuild of versleten zijn geeft dit een slechte verbranding met als gevolg ook een verhoogde roetuitstoot. Dan is een injector reiniger wellicht nog een optie.
Tip 7. En dan kan er nog een probleem zijn met de turbo, een slechte werking (vacuumlek of sensor probleem), maar ook olielekkage die via de intercooler in het inlaattraject terechtkomt en mee verbrandt.
Tip 8. Je kan de auto laten lopen op HVO diesel. Dit verbrandt schoner en hiermee kan je hem soms ook door de keuring krijgen
Tip 9. En tot slot een eye opener wellicht. Een roetfilter dat vol zit met roet geeft een positief resultaat bij de roetmeting. Het vele opgeslagen roet in het filter zorgt namelijk voor een nog betere filtering. Gevolg hiervan is dat een recente regeneratie (al dan niet geforceerd) een verhoging geeft van de roetdeeltjes. Dus regenereer en/of reinig nooit een roetfilter vlak voor een APK!
Tip 10. Heb je na dit alles gecheckt te hebben nog steeds twijfels om een nieuw roetfilter te monteren? Koop dan een nieuw roetfilter (maakt niet uit van welk merk) en sluit die met behulp van een slang aan op de achterdemper en doe de deeltjestest ná dit nieuwe filter. Als hij dan bijna geen deeltjes telt weet je zeker dat je het filter bij deze auto met een gerust hart kan vervangen en hij daarna door de test komt!
Dit roetfilter leg je daarna gewoon in je magazijn en gebruik je als een stukje gereedschap.
Geschreven door: Siem Bijman, Problemcar.nl.
Dankwoord
In dit artikel is dankbaar gebruik gemaakt van de kennis en informatie van Gerrit Kadijk, die als onderzoeker en projectleider van TNO nauw betrokken was bij de ontwikkeling van de deeltjestest.
Gerrit heeft hier een heel interessant boek over geschreven “Roet in beeld” waarin alles wat je moet weten over de nieuwe deeltjestest staat beschreven. Een must have voor elke monteur die hier in de praktijk mee te maken heeft. Zijn boek is te bestellen via zijn website www.deeltjestest.nl
