Wat doe je als monteur als een klant binnenkomt met de vraag of je zijn accu en laadsysteem wilt controleren?
Meestal pakken we dan een multimeter en lezen daarmee de laadspanning af. Als die boven de 13 Volt aangeeft is dat wel goed.
Daarnaast heeft elke garage wel een accutester in huis die een indicatie geeft van de kwaliteit van de accu middels een groen, geel of rood lampje. Bij geel en rood wordt de klant, zeker als de winter in aantocht is, geadviseerd om de accu preventief te vervangen.
Maar pas op! Als het lampje groen is heb je geen 100% garantie dat de klant probleemloos de winter doorkomt en als het lampje geel is hoeft de accu niet echt defect te zijn!
Om te beginnen moet je weten wat de spanning bedraagt van een volledig opgeladen accu. Een 12 V accu heeft 6 cellen. Volledig geladen heeft elke cel 2.11 Volt, dus een volle accu heeft 12.66 Volt ! (6x2.11= 12.66).
Na dit uurtje rust zou je een spanning moeten meten van minimaal 12.45 Volt. Anders is er iets niet goed en moet je een verklaring zoeken zoals:
Als dit gecontroleerd is en in orde bevonden zou je de accu gedurende 2 á 4 uur moeten bijladen. Is de spanning dan nog te laag dan is de accu aan vervanging toe. Hij start de motor nu nog wel, maar met de 1e koude winternacht zal hij de geest kunnen geven.
Een volgende stap om de kwaliteit van de accu te testen is door hem te belasten. Daar hoef je geen dure apparatuur voor in huis te hebben want dat kun je doen door de startspanning te meten. Je moet daarvoor de auto gedurende 5 á 10 seconden starten zonder dat hij aanspringt en dan de accuspanning meten, gewoon op de accupolen. Als de accu goed is zal de startspanning rond de 10 á 11.5 Volt bedragen.
Slaat de auto aan voordat je een goede meting hebt kunnen aflezen moet je hem even een paar keer kort achter elkaar starten en voordat hij kan aanslaan de sleutel weer loslaten tot je een goede waarde hebt afgelezen (of je kunt het brandstofrelais er even uit halen).
Als de startspanning minder dan 9.6 Volt bedraagt kan de accu defect zijn, maar dat hoeft niet want er kan ook nog een probleem zijn met de startmotor die ervoor zorgt dat de startspanning te laag is. (maar daar kom ik graag in een andere column op terug).
Belangrijk is ook de temperatuur want bij +30 graden C moet de gemeten startspanning hoger zijn dan bij -10 C.
Zie de tabel in fig.1 waarbij de minimaal benodigde startspanning wordt getoond bij een bepaalde accu-temperatuur. Is de startspanning lager - en het startmotorcircuit is in orde -dan is de accu aan vervanging toe.
| Startspanning | Temperatuur |
| 9.90 V | 38°C |
| 9.80 V | 32°C |
| 9.70 V | 27°C |
| 9.60 V | 22°C |
| 9.50 V | 16°C |
| 9.40 V | 10°C |
| 9.30 V | 4°C |
| 9.10 V | -1°C |
| 8.90 V | -12°C |
| 8.50 V | -18°C |
Tabel 1: startspanning versus temperatuur
Het is altijd makkelijker uit te leggen aan de hand van wat praktische voorbeelden. Hieronder heb ik vier voorbeelden uitgeschreven.
| Accu spanning | Start spanning | Accu temperatuur |
| 12.66 V | 9.95 V | 22°C |
Analyse: de accu is volledig opgeladen (12.66 V) en we zien in de tabel dat we bij een accu temperatuur van 22 graden een minimale startspanning moeten hebben van 9.60 Volt. Deze accu voldoet daar ruimschoots aan en heeft zelfs een overcapaciteit van 0.35 Volt.
Conclusie: Deze accu is in perfecte staat. Hij heeft ruime overcapaciteit en heeft nog een lange levensduur.
| Accu spanning | Start spanning | Accu temperatuur |
| 12.66 V | 9.40 V | 10°C |
Analyse: de accu is volledig opgeladen (12.66 V) maar haalt ternauwernood de vereiste startspanning van 9.40 Volt bij een temperatuur van 10 graden. Deze accu heeft alle moeite om aan de eis te voldoen en heeft geen capaciteit meer over.
Conclusie: Hoewel deze accu bij zomerse temperaturen nog een hele poos dienst kan blijven doen, zal hij bij een koude wintermorgen de geest geven en je moet de klant daarom adviseren deze te vervangen voor de winter toeslaat.
Bij zo’n accu loop je dus de kans dat de klant op wintersport startproblemen krijgt terwijl je toch een groen lampje zag op je testapparaat (!)
| Accu spanning | Start spanning | Accu temperatuur |
| 12.66 V | 9.45 V | 16°C |
Analyse: de accu is wederom volledig opgeladen, maar komt niet aan de vereiste startspanning van 9.50 Volt bij 16 graden. Wat heel belangrijk is, is het volgende. Om zeker te weten of de accu defect is moet je even 5 á 10 minuten wachten en dan opnieuw de accuspanning gaan meten. Als deze weer is gestegen tot boven de 9.45 Volt dan is de accu inderdaad defect!!
Conclusie: accu defect!! (klinkt niet logisch, maar daarom juist zo belangrijk om deze test te doen)
| Accu spanning | Start spanning | Accu temperatuur |
| 12.48 V | 9.55 V | 22°C |
Analyse: De laadtoestand is 75%. Net genoeg om de accu onder belasting te mogen testen door de startspanning te meten. (Als de accu minder dan 75% is opgeladen is dat schadelijk voor de accu). De accu haalt net niet de vereiste startspanning bij deze temperatuur.
Conclusie: Als je ook nu even een poosje wacht en dan de accuspanning weer meet en de accuspanning niet terugkomt boven de 9.45 Volt, dan moet je de accu eerst volledig opladen en de test nog eens herhalen. Vermoedelijk zal hij dan alsnog wel met goed gevolg door de test komen.
Deze accu zou een geel lampje op je testapparaat kunnen laten zien terwijl hij gewoon in orde is!
Door met een stroomtang de laadstroom te meten kunnen we de laatste test doen om een accu die met de spannings metingen als goed wordt beoordeeld definitief het predicaat goed te kunnen geven.
Sluit de stroomtang aan op de minkabel* van de accu en start de motor. Na een initïele hoge stroom zal deze na 5 minuten zich moeten gaan stabiliseren onder de 10 Ampére. Gebeurt dat niet en blijft de stroom die we meten veel hoger, 15 tot 25 Ampére, dan is de inwendige weerstand van de accu te laag en zal de dynamo te heet worden waardoor de diodes kunnen worden opblazen.
Ook nu zul je de klant het advies moeten geven de accu toch te vervangen want op korte termijn kan de dynamo stuk gaan (zeker bij lange ritten).
*soms is het lastig om de stroom te meten die de accu oplaadt omdat de minkabel vanaf het motorblok wordt verbonden via de minpool met de carosserie. Meet dan eerst de stroom die door de grote minkabel loopt, de totale stroom. Stel in ons voorbeeld dat deze 30A is. Meet daarna de stroom die door de kabel naar de carosserie gaat. Stel dat deze 22A bedraagt, dan is de stroom door de dynamo dus 30-22=8A en dus goed.
Doe deze meting ook altijd als je net een dynamo hebt vervangen. Want een te hoge laadstroom kan de oorzaak zijn dat de vorige dynamo defect is gegaan en je wilt liever niet dat de klant zich op korte termijn weer meldt met een defecte dynamo.
Accu’s die aan de minimale eisen voldoen zullen in de winter problemen kunnen geven en als het winterseizoen voor de deur staat is het advies naar de klant toe om deze te vervangen. Als het zomerseizoen in aantocht is kun je de klant gerust adviseren de accu te laten zitten tot aan het winterseizoen.
Nog een paar tips:
Als je bij een auto komt die niet meer wil starten omdat de accu te weinig power heeft en je meet een accu-spanning van ongeveer 10.5 Volt dan zit er een kortgesloten cel in de accu en zou deze vervangen moeten worden. Probeer hem dan niet met startkabels aan de praat te krijgen. Het is niet goed als je met een voertuig gaat rijden met een accu met een kortgesloten cel. Het zal de dynamo ernstig kunnen beschadigen.
Als je bij een auto komt die niet meer wil starten omdat de accu helemaal leeg is en je meet een accuspanning van ongeveer 0.50 Volt dan zit er een kapotte cel in en dus een onderbreking in de accu. Deze zou vervangen moeten worden.
Ook nu is het niet verstandig om hem met startkabels aan de praat te maken. Een accu met een kapotte cel is namelijk hetzelfde als dat er helemaal geen accu in de auto aanwezig is. Rijden met een auto waarin een accu zit met een kapotte cel is dus zeer schadelijk. De dynamo en mogelijk ook de computer(s) kunnen hierdoor stuk gaan.
Blijf gewoon je huidige testapparatuur gebruiken hoor, want 95% van de klanten gaan naar huis met een goed advies.
Maar oefen ondertussen bovenstaande methode want alleen door veelvuldig te oefenen wordt je bedreven in deze testmethode en geeft het je een beter inzicht in wat je doet. De test duurt hooguit 2 minuten voor een geoefende monteur. En het is zo leuk hé als de klant merkt dat je weet waar je het over hebt.
Siem Bijman
